چند سال پیش، یکی از دوستان، ایده تاسیس یک دفتر خدمات تجاری و سرمایه‌گذاری را مطرح کرده بود تا به سرمایه‌گذاران خارجی، که قصد سرمایه‌گذاری در کشورمان را داشتند، مشاوره و کمک‌های تجاری ارائه دهد. برای تصدی این بخش از کار، از دوست مشترکی که مقیم خارج از کشور است دعوت کرده بود، ولی وی جواب داد:
اگر بخواهم به سرمایه‌گذار خارجی مشاوره درستی بدهم، باید بگویم فضای کسبوکار ایران برای سرمایه‌گذاری مساعد نیست!
فضای کسبوکار ایران چگونه فضایی است که این همه در مورد بهبود آن صحبت می‌شود و نمی‌شود؟
فضای کسبوکار ایران برای سرمایه‌گذاری مناسب است؟
روز بیست و سوم اردیبهشت سال هشتاد و پنج در تهران، دقیقا در چهلمین سالگرد تولد خود، مهمان مراسم بزرگداشت بیست و پنجمین سالگرد تاسیس “انجمن مدیران صنایع ایران” بودم. آقای محسن خلیلی، مدیرعامل شرکت بوتان و بنیانگذار این انجمن، در بیان تاریخچه انجمن، به دوران جنگ ایران و عراق اشاره کرد که وی مسئولیت تامین گاز مورد نیاز جبهه‌های جنگ را بر عهده داشته و در عین حال، به عنوان سرمایه‌دار زالوصفت و مکیدن خون مردم! تحت تعقیب بوده است. می‌گفت مدت‌ها به‌صورت مخفیانه و با چهره مبدل بین اهواز و تهران سفر می‌کردم تا هم گاز جبهه‌ها تامین باشد و هم به خانواده و کارم برسم و هم انجمن را اداره کنم.
درک این خاطره برای من که دوران انقلاب و جنگ را تجربه کرده‌ام، سخت و ثقیل است چه رسد به دوستان جوانی که آن فضا را تجربه نکرده‌اند و اکنون در فضای شیک و مدرن استارتاپی و در میان حمایت‌ها و مراسم و جایزه‌ها و خبرها و تشویق‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها زندگی می‌کنند و حتی ثروتمند و سلبریتی می‌شوند. اما می‌خواهم بگویم که چه بپذیریم، چه نه، فضای کسبوکار کشورمان به همان سنگینی است. تنها تفاوتی که ایجاد شده، ورود حاکمان و قانون‌گذاران و مجریان و دولت‌مردان و نظامیان به این فضا و تلطیف فضا به نفع کسب‌وکارهای وابسته است، وگرنه اگر مثل من هیچ نوع وابستگی به هیچ جایی ندارید و قواعد بازی را هم نه می‌دانید و نه دوست دارید بدانید و نه اگر بدانید، رعایت خواهید کرد، کلاهتان پس معرکه است.
در چنین فضایی، یا باید از ابتدا، خودی باشید یا در مسیر، وارد دایره خودی‌ها بشوید؛ زیرا حوزه دید آنانی که فضا را شکل می‌دهند، محدود به همین دایره است. معمولاً در کنار هر فرایندی که در سیستم دولتی و انتظامی و قضایی در مورد افراد طی می‌شود، تعدادی تماس تلفنی و سفارش و ذکر انتساب وجود دارد که سرعت و کیفیت اجرای فرایند را تضمین می‌کند. اگر مدرکی دال بر این انتساب وجود نداشته باشد، شما برای سیستم غریبه‌اید و متاسفانه سیستم با غریبه‌ها اصلا مهربان نیست.
اگر پای صحبت بزرگان کسبوکار می نشینید تا راز موفقیت خود را بگویند، هر آن‌چه می‌گویند، درست است اما راز موفقیت آنان، آن چیزی است که نمی‌گویند: آنان روزی در گذرگاهی، خودی شده‌اند وگرنه از سقف پرواز کوتاهی که برای من و شما ترسیم شده است، عبور نمی‌کردند.
اگر جوان و جاه‌طلب و جویای نام و نان و شهرت و ثروت و موفقیت هستید، اما وابسته نیستید، به فضای کسبوکار کشورمان خوش آمدید، اینجا تا روزی که واقعاً مهم شوید، به شما خوش خواهد گذشت.