کارت امتیاز متوازن (BSC) یک ابزار مدیریتی است که به سازمان‌ها کمک می‌کند تا اهداف استراتژیک خود را به مجموعه‌ای از اهداف عملکردی تبدیل کنند. امکان اندازه‌گیری، نظارت و در صورت نیاز تغییر در اهداف استراتژیک نیز یه کمک کارت امتیاز متوازن وجود دارد.
در دنیای رقابتی امروز، استفاده از کارت امتیازی متوازن BSC ضروری است؛ زیرا فراتر از معیارهای مالی سنتی، معیارهایی در زمینه‌های رضایت مشتری، فرآیندهای داخلی و یادگیری و رشد را ارزیابی می‌کند. این امر به سازمان‌ها امکان می‌دهد تا دیدگاه جامع‌تری نسبت به عملکرد خود داشته باشند و به بهبود مستمر در تمامی جنبه‌های کلیدی فعالیت‌های خود بپردازند. در ادامه بیشتر در مورد اینکه کارت امتیازی متوازن چیست صحبت می‌کنیم.
کارت امتیاز متوازن چیست؟
کارت امتیاز متوازن (Balanced Scorecard یا BSC) یک سیستم مدیریتی است که برای ترجمه اهداف و استراتژی‌های یک سازمان به مجموعه‌ای از شاخص‌های عملکردی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ابزار به سازمان‌ها کمک می‌کند تا با داشتن دیدی جامع‌تر، بتوانند عملکرد کلی خود را در چهار حوزه اصلی ارزیابی کنند:
- مالی
- مشتری
- فرایندهای داخلی
- یادگیری و رشد
کارت امتیاز متوازن بیش از آنکه ابزاری برای سنجش باشد، به عنوان یک ابزار مدیریتی عمل می‌کند و بر استراتژی‌ها و اهداف کلان سازمان تمرکز دارد. به این ترتیب به تمامی کارکنان کمک می‌کند تا درک بهتری از چگونگی تاثیرگذاری کارهایشان بر استراتژی‌های سازمان داشته باشند.
تاریخچه و پیدایش کارت امتیاز متوازن BSC
کارت امتیاز متوازن در اوایل دهه ۱۹۹۰ توسط دو استاد دانشگاه هاروارد، رابرت کاپلان و دیوید نورتون، معرفی شد. آنها برای اولین بار در سال ۱۹۹۲ مقاله‌ای در مجله هاروارد بیزنس ریویو “Harvard Business Review” منتشر کردند که در آن به نقد معیارهای سنتی عملکرد مالی پرداختند و استدلال کردند که این معیارها برای دنیای کسب‌وکار مدرن کافی نیستند.
به این ترتیب نیز پیشنهاد دادند که سازمان‌ها باید عملکرد خود را از چهار منظر مختلف مالی، مشتری، فرایندهای داخلی و یادگیری و رشد اندازه‌گیری کنند تا بتوانند به طور موثرتری به اهداف استراتژیک خود دست یابند. این رویکرد جدید به سرعت مورد توجه و استقبال سازمان‌های بزرگ و مدیران ارشد اجرایی قرار گرفت و به یکی از ابزارهای استراتژیک مهم در مدیریت عملکرد تبدیل شد.
اجزای اصلی کارت امتیاز متوازن چیست؟
کارت امتیاز متوازن (BSC) چهار جزء اصلی دارد که سازمان‌ها از طریق آن بتوانند استراتژی‌های خود را به نتایج عملیاتی تبدیل کنند. این اجزا عبارتند از:
چشم‌انداز (Vision)
چشم‌انداز بیان‌کننده هدف بلندمدت و مقصود نهایی سازمان است. این جزء به عنوان نقطه مرجعی عمل می‌کند که تمام فعالیت‌ها و تصمیمات استراتژیک باید به سمت آن پیش بروند. چشم‌انداز باید واضح، الهام‌بخش و قابل دستیابی باشد تا کلیه اعضای سازمان را به سوی یک هدف مشترک هدایت کند.
استراتژی (Strategy)
استراتژی شامل تعیین مسیر و روش‌هایی است که سازمان برای رسیدن به چشم‌انداز خود اتخاذ می‌کند. این بخش شامل تحلیل و بررسی فرصت‌ها و تهدیدها و همچنین نقاط قوت و ضعف سازمان است تا از این طریق بتوان راهبردهای مؤثری را برای رسیدن به اهداف اصلی تعریف کرد. استراتژی‌ها باید قابل اجرا، مرتبط و هماهنگ با منابع و توانایی‌های سازمان باشند.
معیارها (Metrics)
معیارها یا شاخص‌های کلیدی عملکرد (KPIs) ابزارهایی هستند که سازمان از آنها برای ارزیابی پیشرفت خود در راستای دستیابی به اهداف استفاده می‌کند. این معیارها باید ملموس، قابل اندازه‌گیری و مرتبط با اهداف استراتژیک باشند. شاخص‌های کلیدی عملکرد می‌توانند شامل موارد مالی، مشتری، فرآیندهای داخلی و یادگیری و رشد باشند.
ابتکارات (Initiatives)
ابتکارات برنامه‌ها و پروژه‌های خاصی هستند که برای دستیابی به اهداف تعیین‌شده در استراتژی تعریف می‌شوند. این فعالیت‌ها باید به گونه‌ای طراحی شوند که به طور مستقیم به بهبود شاخص‌های کلیدی عملکرد کمک کنند و نتایج ملموسی در جهت پیشبرد چشم‌انداز و استراتژی سازمان ارائه دهند. ابتکارات می‌توانند شامل تغییرات در فرآیندهای داخلی، برنامه‌های آموزشی برای کارکنان، یا پروژه‌های نوآورانه باشند.
این چهار جزء اصلی کارت امتیاز متوازن، در کنار یکدیگر، یک چارچوب کامل برای ترجمه استراتژی به اقدام و ارزیابی پیوسته‌ی عملکرد فراهم می‌کنند، که این امر به نوبه خود به بهبود مستمر و دستیابی به موفقیت‌های بلندمدت کمک می‌کند.
مزایای استفاده از کارت امتیاز متوازن
استفاده از کارت امتیاز متوازن (BSC) در مدیریت استراتژیک مزایای متعددی دارد که به بهبود عملکرد کلی سازمان و تحقق اهداف استراتژیک آن کمک می‌کند. این مزایا شامل موارد زیر است:
بهبود عملکرد
کارت امتیاز متوازن با فراهم آوردن چارچوبی برای اندازه‌گیری عملکرد از چهار منظر مالی، مشتری، فرآیندهای داخلی و یادگیری و رشد به سازمان‌ها کمک می‌کند تا دیدگاهی جامع‌تر و متوازن‌تر از عملکرد خود داشته باشند. این امر به شناسایی به موقع مسائل و مشکلات کمک کرده و فرصت‌های بهبود را نشان می‌دهد.
افزایش تمرکز بر روی اهداف استراتژیک
کارت امتیاز متوازن با تعریف واضح شاخص‌های کلیدی عملکرد و ارتباط دادن آنها با اهداف استراتژیک، به تمرکز سازمان بر روی این اهداف کمک می‌کند. این ابزار مدیریتی به سازمان‌ها امکان می‌دهد تا منابع خود را به شکل مؤثرتری تخصیص دهند و اطمینان حاصل کنند که تمامی تلاش‌ها و منابع به سمت دستیابی به این اهداف سوق داده شود.
ارتقای ارتباطات و هماهنگی
کارت امتیاز متوازن به بهبود ارتباطات داخلی در سطوح مختلف سازمان کمک می‌کند. با تعریف شفاف اهداف و معیارهای سنجش، همه اعضای سازمان می‌توانند درک بهتری از اهداف کلی و نقش خود در رسیدن به این اهداف داشته باشند. این امر به هماهنگی بهتر فعالیت‌ها و تلاش‌ها در سازمان منجر می‌شود.
بهبود تصمیم‌گیری استراتژیک
با ارائه داده‌های مرتبط و به موقع، کارت امتیاز متوازن به مدیران کمک می‌کند تا تصمیم‌های بهتر و آگاهانه‌تری بگیرند. داشتن دیدگاهی جامع و متوازن از عملکرد سازمان و نتایج حاصل از اقدامات گذشته، به تصمیم‌گیری‌های استراتژیک کمک شایانی می‌کند.
پیوستگی و انسجام استراتژیک
کارت امتیاز متوازن به ایجاد پیوستگی و انسجام بین بخش‌ها و واحدهای مختلف سازمان کمک می‌کند. با تعریف اهداف مشترک و ارزیابی عملکرد بر اساس معیارهای مشخص، سازمان‌ها می‌توانند اطمینان حاصل کنند که تمامی بخش‌ها به سمت دستیابی به اهداف استراتژیک سازمان پیش می‌روند.
این مزایا نشان‌دهنده اهمیت کارت امتیاز متوازن به عنوان یک ابزار مدیریت استراتژیک در محیط‌های کسب‌وکار امروزی است که به سازمان‌ها کمک می‌کند تا با چالش‌های پیچیده‌تر و رقابتی‌تر به شکل مؤثرتری روبرو شوند. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه می‌توانید با ما در تماس باشید تا راهنمای شما باشیم.
پیاده‌سازی کارت امتیاز متوازن (BSC)
پیاده‌سازی کارت امتیاز متوازن (BSC) یک فرآیند چند مرحله‌ای است که نیازمند مشارکت فعال تمامی ذینفعان در سازمان است. در زیر، گام‌های اساسی برای پیاده‌سازی موفق این سیستم را بیان می‌کنیم:
گام ۱: تعریف چشم‌انداز و استراتژی
ابتدا باید چشم‌انداز و استراتژی کلی سازمان را مشخص کنید. این شامل تعیین اهداف بلندمدت و روش‌های رسیدن به آنها است. در این مرحله، مشارکت مدیریت ارشد و سایر رهبران کلیدی سازمان بسیار مهم است.
گام ۲: توسعه معیارها و شاخص‌های کلیدی عملکرد (KPIs)
بر اساس استراتژی تعریف‌شده، معیارها و شاخص‌های کلیدی عملکردی که نشان‌دهنده پیشرفت به سمت اهداف استراتژیک هستند، توسعه داده می‌شوند. این شاخص‌ها باید قابل اندازه‌گیری و مرتبط با اهداف استراتژیک باشند.
گام ۳: ارتباط و آموزش
ایجاد آگاهی و درک مشترک در میان کارکنان در سطوح مختلف سازمان بسیار حیاتی است. برگزاری کارگاه‌ها، جلسات آموزشی و ارائه منابع آموزشی به کارکنان می‌تواند در فراهم کردن پشتیبانی لازم برای پیاده‌سازی BSC مؤثر باشد.
گام ۴: اجرا و نظارت
پس از تعریف شاخص‌ها و آموزش کارکنان، فرآیند اجرایی شروع می‌شود. در این مرحله، جمع‌آوری داده‌ها و تحلیل عملکرد بر اساس شاخص‌های تعیین‌شده انجام می‌گیرد. نظارت مداوم و بازخورد به واحدهای مختلف سازمان برای بهبود مستمر ضروری است.
گام ۵: بازنگری و تطبیق
در نهایت، بر اساس داده‌های جمع‌آوری‌شده و بازخوردهای دریافتی، استراتژی‌ها و شاخص‌ها باید به صورت دوره‌ای بازنگری و در صورت نیاز تطبیق داده شوند تا اطمینان حاصل شود که BSC همچنان مرتبط و مؤثر باقی می‌ماند.
تیم ما در مشاوره مدیریت استراتژیک خود به کاربرد کارت امتیاز متوازن (BSC) اعتقاد راسخ داریم و آن را به عنوان بخش مهمی از فرآیندهای مشاوره‌ای خود به کار می‌بریم. اگر شما نیز در فرایند پیاده‌سازی کارت امتیاز متوازن به چالش‌هایی برخورد کرده‌اید یا به دنبال بهبود استراتژی‌های خود هستید، می‌توانید برای دریافت مشاوره و راهنمایی با ما تماس بگیرید. تیم ما با مدیریت آقای مهندس حسن اطاعت با تجربه‌ای عمیق در زمینه‌های مختلف صنعتی و با استفاده از دانش روز آماده است تا شما را در هر مرحله از فرآیند پیاده‌سازی BSC یاری رساند.
نمونه‌های کاربرد موفق کارت امتیاز متوازن در صنایع و سازمان‌های مختلف
در ادامه نمونه‌هایی از کاربردهای موفق کارت امتیاز متوازن در کسب‌وکارهای مختلف مورد بررسی قرار می‌گیرند :
۱. شرکت خدمات مالی
- مورد: Capital One
- اهداف:
- افزایش سهم بازار در بخش کارت‌های اعتباری
- بهبود رضایت مشتری
- کاهش هزینه‌ها
- افزایش سودآوری
- شاخص‌ها:
- سهم بازار کارت‌های اعتباری جدید
- امتیاز رضایت مشتری
- هزینه هر تراکنش
- بازده سرمایه گذاری
- نتایج:
- Capital One با استفاده از کارت امتیاز متوازن، سهم بازار خود را در بخش کارت‌های اعتباری به طور قابل توجهی افزایش داد.
- رضایت مشتری را نیز به طور قابل ملاحظه‌ای بهبود بخشید.
- هزینه‌ها را کاهش داد و سودآوری را افزایش داد.
۲. شرکت تولیدی
- مورد: Motorola
- اهداف:
- کاهش زمان چرخه تولید
- کاهش ضایعات
- بهبود کیفیت محصول
- افزایش سهم بازار
- شاخص‌ها:
- زمان چرخه تولید به ازای واحد
- درصد ضایعات
- نرخ نقص محصول
- سهم بازار
- نتایج:
- Motorola با استفاده از کارت امتیاز متوازن، زمان چرخه تولید را به طور قابل توجهی کاهش داد.
- ضایعات را کاهش داد و کیفیت محصول را بهبود بخشید.
- سهم بازار خود را نیز افزایش داد.
۳. سازمان غیرانتفاعی
- مورد: United Way
- اهداف:
- افزایش تعداد کمک کنندگان
- افزایش میزان کمک‌ها
- بهبود اثربخشی برنامه‌ها
- افزایش رضایت ذینفعان
- شاخص‌ها:
- تعداد کمک کنندگان جدید
- میانگین اندازه کمک
- درصد از اهداف برنامه حاصل شده
- امتیاز رضایت ذینفعان
- نتایج:
- United Way با استفاده از کارت امتیاز متوازن، تعداد کمک کنندگان و میزان کمک‌ها را به طور قابل توجهی افزایش داد.
- اثربخشی برنامه‌های خود را بهبود بخشید و رضایت ذینفعان را افزایش داد.
علاوه بر این، شرکت‌های بزرگی مثل سامسونگ نیز از کارت امتیاز متوازن برای همسویی اهداف خود در سراسر شرکت با تمرکز بر نوآوری، مشتری، رهبری و عملکرد مالی استفاده می کند. مدیریت استراتژیک شرکت سامسونگ از کارت امتیاز متوازن برای پیگیری پیشرفت خود در دستیابی به این اهداف و ایجاد انگیزه در کارکنان برای مشارکت در استراتژی کلی شرکت استفاده می‌کند.
خلاصه مطلب
کارت امتیاز متوازن (BSC) یک ابزار اساسی و قدرتمند در مدیریت استراتژیک است که به سازمان‌ها اجازه می‌دهد تا از طریق اندازه‌گیری دقیق و چندبعدی، بهبود مستمر در عملکرد خود را تضمین کنند. با اینکه تمرکز بر ابعاد مختلف عملیاتی مانند مالی، مشتری، فرآیندهای داخلی و یادگیری و رشد، این ابزار به سازمان‌ها کمک می‌کند تا اهداف بلندمدت خود را با بینش و دقت بیشتری دنبال کنند. استفاده از کارت امتیاز متوازن نه تنها به افزایش شفافیت و هماهنگی داخلی منجر می‌شود، بلکه به عنوان یک راهبرد مهم برای اطمینان از هم‌راستایی و تحقق استراتژی‌های سازمانی عمل می‌کند. از این رو، مشاوره‌های مدیریتی که بر این ابزار تکیه می‌کنند، می‌توانند به سازمان‌ها در دستیابی به تمامیت و اثربخشی استراتژیک یاری رسانند.
دانلود فایل کارت امتیاز متوازن چیست PDF (برای دانلود روی نام فایل کلیک کنید.)
منابع
برای مطالعه و تحقیق در مورد کارت امتیاز متوازن (BSC) جهت تالیف و گردآوری مطلب فوق از منابع زیر استفاده شده است :
https://en.wikipedia.org/wiki/Balanced_scorecard
https://balancedscorecard.org/bsc-basics-overview/
https://www.investopedia.com/terms/b/balancedscorecard.asp
https://www.techtarget.com/searchcio/definition/balanced-scorecard-methodology
https://online.hbs.edu/blog/post/balanced-scorecard
https://corporatefinanceinstitute.com/resources/management/balanced-scorecard/